Social networks and COVID-19 vaccination intention in Dutch middle-aged and older adults in 2020: Insights into individual, interpersonal, community, and societal determinants – The SaNAE study

Dit onderzoek is onderdeel van het BePrepared consortium, met steun van ZonMw. Daarnaast is het een samenwerking tussen Maastricht University en GGD Zuid Limburg, als onderdeel van de Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Mosa.

Samenvatting

Sociale netwerken, alle sociale relaties die iemand heeft, spelen enerzijds een belangrijke rol in de verspreiding van infectieziekten, maar anderzijds ook in het toepassen van preventieve maatregelen zoals vaccinatie. In dit onderzoek hebben we onderzocht welke individuele, sociaal netwerk karakteristieken en omgevingsfactoren samenhangen met de intentie om zich te laten vaccineren tijdens de COVID-19 pandemie in 2020.

Voor dit onderzoek hebben we gebruik gemaakt van gegevens uit het SaNAE cohort (Social Network Assessment in Adults and Elderly) van 2020. Van de 3.396 deelnemers was 45% vrouw en de gemiddelde leeftijd was 67 jaar. Van de respondenten gaf 59% aan zich te willen laten vaccineren als een vaccin beschikbaar kwam, 35% wist het (nog) niet en 6% had geen intentie om zich te laten vaccineren. Gemiddeld hadden deelnemers 10 netwerkleden in hun sociale netwerk.

Belangrijke bevindingen:

• – Sociaal netwerk en omgevingsfactoren geassocieerd met COVID-19 vaccinatie intentie:
  • – Het hebben van een groter netwerk (meer netwerkleden);
  • – Een groot aandeel van netwerkleden die informatie/advies geven (informationele steun) en met wie belangrijke onderwerpen of gezondheid wordt besproken (emotionele steun);
  • – Buiten stedelijke gebieden wonen.
• – Overige factoren:
  • – Mannen, oudere individuen, en mensen met een theoretisch opleidingsniveau hadden vaker de intentie om zich te laten vaccineren.
  • – Bezorgdheid over je eigen gezondheid of die van familieleden, en kennis over wat je kan doen om je tegen het virus te beschermen was geassocieerd met intentie tot vaccineren.

Deze resultaten tonen aan dat sociale netwerken een belangrijke rol spelen in infectiepreventie zoals vaccinatie. Gezondheidsbevordering moet zich niet alleen richten op het individu en individuele factoren, maar juist ook op de sociale omgeving. Het versterken en uitbreiden van sociale netwerken is essentieel voor pandemische paraatheid, omdat grotere, diverse en steunende netwerken als buffer kunnen dienen tijdens stressvolle tijden zoals een pandemie. Bovendien dragen sociale netwerken in het algemeen bij aan gezondheid en welzijn.

Onze aanbevelingen zijn dan ook om deze belangrijke kenmerken die samenhangen met infectiepreventie gedrag op te nemen in een praktische toolkit om onderzoekers, zorgprofessionals te informeren en een handvatten te bieden om specifieke groepen met bijvoorbeeld lagere vaccinatie intenties te identificeren en zo een gerichte aanpak, bijvoorbeeld wijkgericht, te kunnen hanteren.